دی متیل سولفوکساید و کاربردهای درمانی آن

دی متیل سولفوکساید و کاربردهای درمانی آن

از گذشته دی متیل سولفوکساید برای درمان بیماری های مختلفی مورد آزمون قرار گرفته است؛ اما تنها اندیکاسیونی که مورد تایید اداره غذا و داروی امریکا (US-FDA)است، درمان علامتی نوعی بیماری مثانه موسوم به سیستیت بینابینی (interstitial cystitis)بوسیله DMSO است.

دی متیل سولفوکساید (DMSO)در داروسازی و شیمی به عنوان یک حلال آپروتیک قطبی شناخته می شود که موارد مصرف زیادی در تحقیقات و در صنعت دارد. اما آنچه در این مطلب مورد توجه قرار دارد، اثرات درمانی آن است. با آنکه موارد مصرف زیادی برای دی متیل سولفوکساید در بالین گزارش شده است، به طور کلی موارد مصرف آن را می توان در سه زمینه بیماری های اورولوژی، انکولوژی و درماتولوژی خلاصه کرد.

دی متیل سولفوکساید در بیماری های مثانه

از گذشته دی متیل سولفوکساید برای درمان بیماری های مختلفی مورد آزمون قرار گرفته است؛ اما تنها اندیکاسیونی که مورد تایید اداره غذا و داروی امریکا (US-FDA)است، درمان علامتی نوعی بیماری مثانه موسوم به سیستیت بینابینی (interstitial cystitis)بوسیله DMSO است. سیستیت‌ بینابینی‌ نوعی‌ التهاب‌ دیواره‌ مثانه است که‌ علایمی‌ شبیه‌ سیستیت‌ (عفونت‌ باکتریایی‌ مثانه‌)دارد. این بیماری با درد و سوزش، اضطرار و تکرر ادرار همراه است.

یکی از فرآورده های تجاری موجود در بازار دارویی، محلول استریل 50 درصد دی متیل سولفوکساید با نام تجاریRimso-50 است. این ترکیب از طریق کاتتر وارد مجاری ادرار شده و به‌ مدت‌ 15 دقیقه‌ در مثانه‌ نگاه‌ داشته‌ و سپس‌ تخلیه‌ می‌شود. این‌ درمان‌ هر دو هفته‌ تکرار می‌شود، یا تا زمانی‌ که‌ علایم‌ تخفیف‌ یابند؛ و سپس‌ برحسب‌ نیاز تکرار می‌شود. مصرف‌ دی‌متیل‌ سولفوکساید باعث‌ وجود آمدن‌ یک‌ بوی‌ شبیه‌ سیر در پوست‌ و تنفس‌ می‌شود که‌ تا 72 ساعت‌ ادامه‌ می‌یابد.

دی متیل سولفوکساید و اسکلرودرما (Scleroderma)

اسکلرودرما یک بیماری اتوایمیون مزمن می باشد که در اثر فعال شدن سیستم ایمنی بدن، تولید بیش از اندازه ی لایه های ضخیم کلاژن را در پوست سبب می شود. این تولید غیرطبیعی کلاژن، باعث التهاب، آسیب بافتی و ضخیم شدن می شود.

اسکلرودرما در نوع خفیف خود پوست، عضلات و مفاصل را درگیر می نماید و در نوع شدید خود ارگان های دیگر بدن نظیر کلیه، شش ها، قلب و چشم ها را نیز درگیر می کند. علت بروز این بیماری ناشناخته است و درصد بروز آن در خانم ها نسبت به آقایان بیشتر می باشد. علائم این بیماری معمولا در سنین 35 تا 65 سالگی بروز می کند. علائم این بیماری شامل سفت شدن پوست زیر بافت عضلانی اسکلتی، لکه های تیره، خشکی دهان، التهابات لثه و خستگی است. این بیماری بیشتر بازوها، رانها و پیشانی را درگیر می کند.

جهت درمان سیستمیک بیماری از داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی استفاده می کنند که باعث کاهش عملکرد سیستم ایمنی و در نتیجه مهار سلول های فیبروبلاست (سلول های سازنده کلاژن)می شوند. جهت کنترل و کاهش علائم پوستی ناشی از این بیماری کورتیکواستروئیدهای موضعی و محلول 30 تا 50 درصد دی متیل سولفوکساید درمان های انتخابی دیگر می باشند.

دی متیل سولفوکساید در درمان آمیلوئیدوزیس (Amyloidosis)

آمیلوئیدوزیس در اثر تجمع غیر معمول پروتئین آمیلوئید در بافت های مختلف بدن به وجود می آید. این بیماری علاوه بر پوست، قلب، کلیه ها، معده و سیستم عصبی مرکزی را درگیر می کند. نوع پوستی آن به 3 دسته ی لیکن، ماکولار و ندولار تقسیم می شوند.

علائم بیماری شامل التهاب، نقطه های کوچک قرمز رنگ و مسطح روی پوست، پوسته پوسته شدن، خارش و در نوع شدید خود بروز پاپول، پاسچول و ندول در اطراف چشم،گردن و اندام های تناسلی را بهمراه دارد.

نواحی از بدن که این بیماری آن ها را درگیر می نماید، شامل ناحیه ی بین شانه ها و پشت، پستان ها، اطراف چشم و بازوها می باشد. درمان این بیماری با تجویز آنتی هیستامین جهت کاهش خارش و کورتیکواستروئید های موضعی جهت کاهش التهاب و خارش می باشد. محلول 40 درصد دی متیل سولفوکساید به صورت موضعی و فتودرمانی با اشعه UV-B جهت کاهش علائم بسیار مفید گزارش شده است.

دی متیل سولفوکساید در سندرم کف دست و پا (Hand and Foot Syndrom)

سندرم کف دست و پا یا Palmar-plantar erythrodysesthesia یکی از عوارض جانبی در شیمی درمانی سرطان می باشد. این سندرم در اثر مصرف بسیاری از داروهای شیمی درمانی نظیر فلواوراسیل و دوکسوروبیسین و کپسیتابین و. ایجاد می شود که در اثر نشت دارو به خارج از رگ آسیب بافتی را بطور ویژه در کف دست و پا ایجاد می کند. در این بیماری علائمی شامل التهاب، تاول،راش، درد و حساسیت به تماس در نقاطی از دست و پا ظاهر می شوند که در موارد شدید، قرمزی مشابه آفتاب سوختگی، زخم های پوستی، پوسته پوسته شدن،کبودی متمایل به رنگ سیاه و درد شدید را به همراه دارد.

پزشک معالج با مشاهده این علائم شروع به کم کردن دوز داروهای شیمی درمانی و یا حتی قطع مصرف آن می نمایند تا علائم بهبود یابند. علاوه بر این شروع به تجویز مصرف خوراکی یا موضعی کوتیکواستروئیدها می نمایند. از سوی دیگر مصرف موضعی دی متیل سولفوکساید جهت کاهش اثرات تخریبی ناشی از داروهای شیمی درمانی موثر واقع شده است. در بعضی موارد ویتامین ب6 (پیریدوکسین)جهت کاهش بروز علائم و ضد دردهای نظیر استامینوفن جهت کاهش درد تجویز می شود. در مقالات مصرف دی متیل سولفوکساید با غلظت 99 درصد جهت کنترل علائم ناشی از مصرف داروهای شیمی درمانی گزارش شده است.

پرمنگنات پتاسیم Kmno4

غلظتی که استفاده می شود1در 1000 تا 2 در 1000 است. پرمنگنات پتاسیم را وزن کرده و در آب حل کنید.

موارد مصرف: ضد عفونی کننده و ضد عرق – محلول آبی 1 در 1000 آن بر روی زخم ها و آبسه ها اثر پاک کنندگی دارد – محلول 1 در4000 آن دهان شویه می باشد.

دستور مصرف:محلول باید به صورت تازه تهیه شود. روازی دو بار موضع شسته شود.

محلول هیدرو الکلی ائوزین (Eosin solution)

پودر ائوزین1گرم / اتانل 70 درجه تا 100 میلی لیتر /

پودر قرمز ائوزین به خوبی در آب و الکل حل می شود. این پودررا در ظرف در بسته و محیط خشک نگهداری نمایید.

موارد مصرف: این دارو قابض و ضد عفونی کننده و در زخمهای ترشح دار، آبله مرغان و ضایعات تاولی پوست به کار می رود.

دستور مصرف: روزی 3 تا 4 بارروی موضع مالیده شود.

لوسیون بارو Burrow’s lotion

5 گرم استات آلومینیوم را وزن نموده و با آب جوشیده سرد شده به حجم 100 میلی لیتر برسانید. این محلول به صورت یک چهارم تا یک چهلم می تواند رقیق و مصرف شود.

موارد مصرف: آنتی سپتیک خفیف برای التهاب پوستی – قابض و خشک کننده – در اگزما و زخمهای ترشح دار

دستور مصرف: کمپرس مرطوب روی ضایعه

اسید استیک (Acetic acid)

اسید استیک غلیظ به صورت تجاری 37% وزنی-وزنی می باشد که باید رقیق شود.

(وزن مخصوص اسید غلیظ×درصد قوت اسید قوی وزنی-وزنی)÷(حجم اسیدرقیق شده×درصداسیدرقیق وزنی-حجمی)= حجم اسید غلیظ مورد نیاز

طبق فرمول برای تهیه محلول 100 میلی لیتر 1% وزنی – حجمی از اسید استیک غلیظ با وزن مخصوص 1.041 گرم بر میلی لیتر - 2.6 میلی لیتر اسید غلیظ را به حجم 100 میلی لیتر می رسانیم.

2.6=(1.041×37)÷(100×1)

توجه: در رقیق سازی اسیدها، اسید را به آب اضافه کنید چون واکنش گرمازاست.

موارد مصرف: ضد باکتری – با غلظت 5% باکتری کش – محلول اسید استیک 5% در ایزوپروپیل الکل 85 درجه (حجمی-حجمی)در جلوگیری از التهاب گوش خارجی پس از شنا

دستور مصرف: به صورت کمپرس مرطوب یا با پنبه به ضایعات بمالید.

ویوله دوژانسین Violet de gentian-Methyl violet-crystal violet

1.crystal violet1 گرم

2. الکل 90 درجه 8 میلی لیتر

3. آب تا 100 میلی لیتر

1 را در 2 حل کنید و بعد کم کم آب را اضافه می کنیم و خوب هم می زنیم.

موارد مصرف: مؤثر بر باکتری های گرم مثبت به خصوص استافیلوکوک، قارچها مثل کاندیدا، برفک دهان

تنتورید Iodine Tincture

iodine دو گرم

Potassium iodine دو و چهار دهم گرم

Alcohol 96 پنجاه میلی لیتر

Water تا 100 میلی لیتر

یدید پتاسیم را در آب حل کرده و ید را در الکل حل کنید. سپس هر دو محلول را روی هم بریزید و با آب به حجم برسانید.

توجه: ید ماده ای سمی است و باید سریع محلول را تهیه کرد. همینطور از اسپاتول یا وسایل فلزی استفاده نکنید.

موارد مصرف:باکتری کش قوی و ضد عفونی کننده زخمها

الکل کامفر Alcohol camphor

1.Camphor ده گرم

2.ethanol 70 تا 100 میلی لیتر

1 را در 70 میلی لیتر الکل 90 درجه حل کنید وسپس 30 میلی لیتر آب مقطر به تدریج اضافه کنید و در هر مرحله به شدت تکان دهید.

موارد مصرف: ضد درد ملایم، ضد خارش، ضد عفونی کننده زخم ها مثل زخم بستر

آب کامفر غلیظ ConcenTrated camphor water

1.Camphor چهار گرم

2. الکل 90 درجه 60 میلی لیتر

3. آب تا 100 میلی لیتر

2 را به 1 اضافه کرده و به شدت تکان دهید ، بعد آب را در چند مرحله اضافه کنید و به شدت تکان دهید تا محلول شفاف ایجاد شود .

موارد مصرف: ضد درد ملایم، ضد خارش

آب آلیبور Eau de Alibour

1. سولفات مس 1 گرم

2. سولفات روی1.5 گرم

3. محلول غلیظ کامفر 2.5 میلی لیتر

4. آب مقطر تا 100 میلی لیتر

1 و 2 را درون هاون با مقداری آب باز کنید ، سپس 3 را اضافه کنید و به شدت تکان دهید. سپس با آب به حجم برسانید. محلول بدست آمده باید شفاف و آبی رنگ باشد.

موارد مصرف: زرد زخم، التهاب پوست، قابض ، اگزمای حاد، ضد لک و آکنه

دستور مصرف: به صورت کمپرس

محلول آب اکسیژنه Hlydrogen peroxide solution

محلول تجاری آب اکسیژنه غلیظ دارای غلظت 30% وزنی حجمی است. هر 34 گرم آب اکسیژنه 11200 میلی لیتراکسیژن آزاد می کند، بنابراین 30 گرم آن که در 100 میلی لیتر آب اکسیژنه غلیظ وجود دارد می تواند حدود 10000 (9882)میلی لیتر اکسیژن آزاد کند.پس 1 میلی لیتر آب اکسیژنه 100 میلی لیتر اکسیژن آزاد می کند.یعنی آب اکسیژنه غلیظ 100 حجمی می باشد. برای تهیه محلول آب اکسیژنه 10 حجمی باید محلول 100 حجمی را 10 بار رقیق کرد.

روش تهیه 100 میلی لیتر آب اکسیژنه 1.5%: V×30% = 100 × 1.5

میلی لیتر 5 = V

یعنی 5 میلی لیتر آنرا با آب به حجم 100 میلی لیتر برسانید.

موارد مصرف: ضد عفونی کننده – محلول 6 % آن برای زخمهای پاک و از بین بردن موم گوش استفاده می شود. محلول 1.5% آن به عنوان دهان شویه به کار می رود.